وبلاگهای کشاورزی و باغبانی

وبلاگهای عمومی در بخش کشاورزی

وبلاگ دانشجویی مهندسی کشاورزی

http://agri.persianblog.com/

علوم و تحقیقات کشاورزی

http://agri-research.persianblog.com/

انجمن علمی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران

http://agrianjoman.blogfa.com/

کشاورزی نوین ایران

http://www.mmaranlou.blogfa.com/

پایگاه وبلاگ نویسان کشاورزی و منابع طبیعی

http://agr1.blogfa.com/

هموئه

/

http://heome.persianblog.com

چغندر قند

http://s-beet.persianblog.com/

وبلاگ استهبان آموزشی اخبار کشاورزی

http://saboonat.blogfa.com/

دانستنیهای نوین کشاورزی (رویان)

http://orchid.mihanblog.com/

گیاهان سحر آمیز

http://sehramiz.blogfa.com/

انجمن گروهی مهندسان کشاورزی ایران

http://anjomanagri.blogfa.com

مرکز هرباریوم اِچ آر

http://herbarium.persianblog.com/

2

خواص خوراکی

http://ldteb.blogfa.com/

ارزیابی خسارت محصولات کشاورزی

http://khesarat.blogfa.com/

دانشجویان کشاورزی دانشگاه آزاد شیروان

http://keshavarzi83.blogfa.com/

شهرام صداقت حور

http://sedaghathoor.blogfa.com/

ماهنامه دهاتی

http://drgharib.blogfa.com/

peperomia

http://www.peperomia.persianblog.com/

keshavarzi

http://nasseryaa.persianblog.com/

یسانشهایگ

http://www.systematics.persianblog.com/

داهنمه

http://hamnahad.blogfa.com/

وبلاگ تخصصی دانشجویان رشته مهندسی تولیدات

گیاهی (دانشگاه آزاد رودهن)

http://rezashahvali.blogfa.com/

کشاورزی برتر

http://nasibi.blogfa.com/

Doonesht

http://doonesht.blogfa.com/

یزرواشک

http://shirinfarhad2007.blogfa.com/

کشاورزان جوان کاشان

http://etkeshavarz.blogfa.com/

3

ایستگاه کشاورزی

http://agriculture-station.blogfa.com/

dimit

http://dimit.blogfa.com/

انام

http://rajabian.blogfa.com/

نادرگباتفآ

http://donyayegiahan.blogfa.com/

با گیاهان مهربان باشیم

http://plants.blogfa.com/

یسانشهایگ

http://reza-farjami.blogfa.com/

سروناز شیراز

http://sarvenazeshiraz.blogfa.com/

کشاورزی

http://iae.blogfa.com/

Reza Movahedi

http://movahedr.blogfa.com/

ایستگاه کشاورزی

http://agriculture-station.blogfa.com

دانشکده کشاورزی کرج (آزاد) علمی انتقادی

جوانان کشاورز اسپوتا (فارغ التحصیلان)

http://alonefarmer.blogfa.com/

بی تا کشت

http://bitakesht.blogfa.com/

قارچهای خوراکی

http://mushroom.blogfa.com

( پردیس ( 2

جوان و کشاورزی

http://keshavarz-e-javan.persianblog.com/

قارچ طلائی

http://goldenmushroom.persianblog.com/

Iran Agriculture

http://iranagriculture.persianblog.com/

مهندسی کشاورزی

http://flower_agri.persianblog.com/

دانشجویان کارشناسی ارشد- ابوریحان

http://agr.mihanblog.com/

مقالات نوین کشاورزی

http://agrimagazin.mihanblog.com/

مداد سیاه

http://medadsiah.mihanblog.com/

آبیدر

http://abedar.mihanblog.com/

جوونای با حال کشاورزی کرج

http://keshavarz-e-javan.mihanblog.com/

دنیای سبز

http://donyayesabz.mihanblog.com/

انتشار مقالات کشاورزی و علوم وابسته

http://www.fadeli22.blogfa.com/

زراعت، باغبانی، گیاهان دارویی

http://www.holmsmart.persianblog.com/

وبلاگهای حشره شناسی

حشره شناسی

http://aent.persianblog.com/

حشره شناسی کشاورزی

http://entomology.persianblog.com/

آفات

http://ttg-calamity.persianblog.com/

Entomology

http://herbalist.persianblog.com/

Entomology حشره شناسی

http://agrent.blogfa.com/

حشره شناسی

http://entomology.blogfa.com/

http://entomology.mihanblog.com/

وبلاگهای باغبانی

مهندسی باغبانی

http://nymphea-alba.blogfa.com/

مهندسی کشاورزی – باغبانی

کشاورزی_باغبانی

http://sajadbadiei.blogfa.com/

گلریزی:مرکز آموزش کشت گلخانه ای

http://sajadbadiei.blogfa.com/

کشاورزی گلخانه وآبیاری تحت فشار

http://mahani.blogfa.com/

علوم باغبانی

http://horticulture.blogfa.com/

باغبانی علمی

http://horticulture.persianblog.com/

6

نگهداری گلهای آپارتمانی

http://anzaliflowers.persianblog.com/

یراکلگ

http://golkari.mihanblog.com/

Horticultural Sciences

http://hortinfo.mihanblog.com/

G O L E R O S E H O S S E I N I

http://golerosehosseini.mihanblog.com/

کشت محصولات گلخانه ای

http://rojinkesht.mihanblog.com/

کاملیا

http://kcamelia.blogfa.com/

وبلاگهای

http://golrizi.persianblog.com/

http://www.agriculture2004.blogfa.com/

http://baghbanigroup.mihanblog.com/

http://farming83.persianblog.com/

http://m-forouhar.persianblog.com/

http://www.jki.blogfa.com/

http://citros.blogfa.com/

http://www.tolidategiahy.persianblog.com

http://royan4.blogsky.com/

باغبان باشی

باغبان باشی

کشاورزی اینترنتی

کشاورز تنها

کشاورزی پایدار

هدیکرا

با تولید زعفران به روش‌های علمی دوبرابر عملکرد افزایش می یابد

 

اشاره؛

زعفران یکی از محصولات کشاوری ارزشمند صادراتی ایران است که در زمین‌های خشک و نیمه‌خشک جنوب خراسان و برخی نقاط کشور کشت می‌شود. ارزش اقتصادی فراوان زعفران در بازارهای جهانی و اشتغال و درآمد مناسبی که پرورش این گیاه به دنبال دارد، بازده اقتصادی آن را قابل توجیه نموده است.

با وجود آنکه بخش اعظم زعفران مصرفی جهان در ایران تولید می‌شود، اما موانعی برای کسب درآمد ارزی معقول از صادرات زعفران وجود دارد که بررسی و یافتن راهکارهای مناسب برای برطرف ساختن این موانع می‌تواند در رشد درآمدهای ارزی، ایجاد اشتغال مناسب و... تأثیر بسزایی داشته باشد.

خبرنگار نشریه «بررسی‌های بازرگانی» در گفت‌وگو با آقای دکتر رضا امیدبیگی، دانشیار و معاون پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و متخصص تولید و فرآوری گیاهان دارویی که کتاب‌های متعددی در این زمینه به رشته تحریر درآورده، مباحث مربوط به تولید و تجارت زعفران را در میان گذاشته است.

ماحصل این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم.

*  تاریخچه  کشت زعفران در ایران به چه زمانی برمی‌گردد؟

کشت زعفران در ایران از زمان «مادها» آغاز شده است. این گیاه بسیار قدیمی با فرهنگ سرزمین ما عجین شده است.

شغل زعفران‌کاری در جنوب خراسان از پدر به فرزند می‌رسد و طی سال‌های سال یک خانواده حرفه زعفران‌کاری را دنبال کرده و آن را یک فعالیت مقدس قلمداد می‌کنند و کسانی که در کاشت و داشت و برداشت زعفران زحمت می‌کشند، حاضر به تقلب نیستند.

*  ویژگی‌های گیاه زعفران را ذکر کنید.

«مارگالت» یکی از اکولوژیست‌های معروف جهان که اسپانیایی است، عقیده دارد اگرچه برخی سرزمین‌ها کم‌بهره هستند، اما باید از این سرزمین‌های کم‌بهره نیز استفاده کرد.

وی که برنده جایزه نوبل نیز می‌باشد، برای بهره‌برداری از سرزمین‌های کم‌بهره موضوع زراعت گیاهان دارویی را مطرح کرده است.

زعفران جزو گیاهان دارویی است که می‌تواند در زمین‌های کم‌بهره به نحو مطلوب رشد کند، چرا که مواد مؤثر در این گیاه افزایش پیدا می‌کند و چون ارزش افزوده آن بالا است، می‌تواند در اقتصاد آن سرزمین و مردم آن خطه، مؤثر واقع شود.

سرزمین ایران جزو مناطق کم‌بهره محسوب می‌شود که بخش‌هایی از آن در ناحیه نیمه‌خشک و خشک جهان واقع شده است. گیاه زعفران جزو گیاهان کم‌توقع است که در سرزمین‌های خشک تولید می‌شود. و بازده اقتصادی آن بسیار بالا است.

زعفران زمانی نیاز به آب دارد که گیاهان دیگر نیاز به آب ندارند، یا اینکه نیاز آنها به آب در حداقل است.

گیاه زعفران تابستان در خواب است و به هیچ‌وجه به آب نیاز ندارد و چون در زمستان رشد می‌کند، دارای هیچ‌گونه آفت جدی نیست و نیازی به سمپاشی ندارد.

زعفران گیاهی چند ساله است و اگر یک بار کشت شود تا 17 یا 18 سال می‌توان از آن بهره‌برداری کرد، از این رو زعفران در مناطق کم‌بهره به مثابه طلا برای کشاورزان است.

وزن کم زعفران و عدم نیاز به وسایل حمل و نقل باعث سهولت نگهداری و حمل و نقل آن می‌شود و در این رهگذر هزینه‌ها کاهش می‌یابد.

زعفران جزو گیاهان کارگر طلب است و اشتغال‌زا محسوب می‌شود، چون کلاله‌های آن ارزش دارد و تا امروز هنوز هیچگونه ماشینی طراحی نشده است که بتواند کلاله‌های زعفران را جمع‌آوری و برداشت کند. بنابراین تعداد زیادی کارگر را مشغول به کار می‌کند.

طبق آمار موجود حدود 100 هزار خانوار در جنوب خراسان از کاشت، داشت و برداشت زعفران ارتزاق می‌کنند.

*  سطح زیرکشت زعفران و تولید در هکتار این ماده ارزشمند در ایران چقدر است؟

سطح زیر کشت زعفران در ایران حدود 35832هکتار است که از هر هکتار 5 تا 7 کیلوگرم زعفران برداشت می‌شود.

میزان تولید در هکتار زعفران در کشورمان بسیار ناچیز است. اگر تولید آن علمی‌تر شود و از حالت سنتی درآید، میزان تولید در هکتار به 10 تا 12 کیلو افزایش خواهد یافت.

* سطح زیر کشت زعفران در ایران از چه زمانی متحول شده است؟

 قبل از سال 1315 زعفران در ایران در سطوح بزرگ کشت نمی‌شد، بلکه کشت زعفران در باغ یا باغچه‌های مردم صورت می‌گرفت تا مصرف خانوار تأمین شود.

از سال 1315 به بعد سطح زیر کشت زعفران افزایش پیدا کرد و از 2950 هکتار به 35832 هکتار در سال 1378 رسید.‌در سال 1378 در استان خراسان حدود 170 تن زعفران تولید شد.

جنوب خراسان دارای زمین‌های کویری است اما در شهرهای مختلف از 25 هکتار تا 4000 هکتار زعفران زیرکشت است.

* عمده‌ترین نقاط تولید زعفران ایران کجاست؟

 حدود 95 درصد زعفران ایران در جنوب خراسان کشت می‌شود، اما در سال‌های اخیر در اطراف ساوه، قم و قزوین نیز کشت زعفران متداول شده است.

* آیا کشت زعفران در میان محصولات کشاورزی دارای مزیت نسبی است؟

 به یقین دارای مزیت است، زیرا کشت زعفران فقط یک بار انجام و چند سال از آن برداشت می‌شود.

زعفران نیازی به آبیاری ندارد و به‌طور معمول با بارندگی‌های پاییز سبز می‌شود و چنانچه آب نیاز داشته باشد، زمانی است که گیاهان دیگر به خواب رفته‌اند و نیاز به آب ندارند.

زعفران یکی از گیاهانی است که می‌تواند منبع درآمد عظیمی برای مناطق خشک و کویری باشد. اصولاً این گیاه با ارزش در زمین‌های نامناسب که برای هیچ محصولی مفید نیست، کشت می‌شود و آفات و بیماری ندارد.

* کشت زعفران به صورت سنتی انجام می‌شود یا صنعتی؟

 متأسفانه در ایران کشت زعفران به صورت سنتی است و مهمترین فرآیند پس از برداشت آن، یعنی خشک کردن زعفران نیز به شیوه سنتی انجام می‌گیرد.

خشک کردن زعفران در اسپانیا با روش‌های مناسب و به صورت ماشینی انجام می‌گیرد، اما در ایران هنوز روش‌های سنتی متداول است.

در سال 1372 شبکه تلویزیونی C** آمریکا فیلمی از تولید زعفران ایران نشان داد که تأثیر زیادی روی خریداران خارجی این محصول گذاشت و فروش آن را دچار لطمات شدیدی کرد. کاشت، داشت و برداشت زعفران متأسفانه علمی نیست.

اگر دولت کاشت، داشت و برداشت زعفران را با فناوری روز جهان منطبق سازد، جدا از آنکه بیکاری را در سطح وسیعی بهبود می‌بخشد، روی درآمد زعفران‌کاران نیز تأثیر زیادی خواهد داشت.

* چه نهاده‌هایی در زمینه کشت زعفران دارای اهمیت است؟

 دانش، آگاهی و فناوری مناسب، نهاده مهم برای کشت زعفران است. البته زمین‌هایی که زیرکشت زعفران می‌رود، بعد از 15 تا 20 سال که زعفران در آن کاشته می‌شود، گیاه دیگری نمی‌تواند در آن رشد کند و این زمین پس از 20 سال برای کشت زعفران نیز مناسب نخواهد بود. هنوز مشخص نشده است چه موادی در زمین‌های زعفران‌کاری باعث این وضعیت می‌شود. باید محققین ایرانی بررسی کنند که چرا یک زمین زعفران‌کاری شده به چنین وضعی دچار می‌شود و چگونه می‌توان این وضعیت را از بین برد و مواد سمی که از ریشه زعفران تولید می‌شود، را چگونه می‌توان خنثی کرد.

* آفات زعفران را ذکر فرمایید.

 مهمترین آفت گیاه زعفران، موش است. این حیوان در زمین‌های زعفران لانه می‌کند و پیازهای زعفران را می‌خورد.

* نحوه مبارزه با موش مزارع زعفران چگونه است؟

 مبارزه با این حیوان موذی نیز به صورت سنتی انجام می‌گیرد. زعفران‌کاران یک لوله پلاستیکی را به اگزوز موتورسیکلت خود متصل می‌سازند، و سر دیگر آن را در لانه موش قرار می‌دهند، سپس موتورسیکلت را روشن کرده و دود حاصله از راه لوله پلاستیکی به داخل لانه موش منتقل شده و سبب خفه شدن این حیوان می‌شود.

زعفران آفت خاصی به جز موش ندارد، اما زعفران‌کاران از سموم موش‌کش استفاده نمی‌کنند.

* میزان اشتغال موردنیاز در هر هکتار مزرعه زعفران چقدر است؟

 هنگام برداشت زعفران اهالی یک ده همه در برداشت این محصول به یکدیگر کمک می‌کنند. برداشت گل زعفران مکانیزه نیست، در نتیجه اشتغال زیادی را می‌طلبد.

* آیا گل‌های زعفران ارزش اقتصادی ندارد؟

 ثابت شده گل‌های زعفران دارای ارزش اقتصادی بالایی است. یک پروفسور فرانسوی سال گذشته در سفر خود به ایران 20 کیلو گل زعفران را به فرانسه برد و از آن ماده‌ای استخراج کرده است که این ماده می‌تواند تحول عظیمی در صنعت عطرسازی جهان ایجاد کند.

این پروفسور که از مشاوران عالی صنعت عطرسازی فرانسه است،‌امسال سفارش 500 کیلو زعفران را به ایران داده است.

* چرا برداشت گل زعفران قبل از آفتاب است؟

 گیاهان دارویی دارای موادی هستند که آنها را صاحب عطر و طعم کرده است. برای آنکه آفتاب شدید به آنها نتابد و مواد معطر زعفران متصاعد نشود، توصیه می‌شود زعفران قبل از طلوع آفتاب برداشت شود تا عطر و طعم آن تحت‌الشعاع آفتاب قرار نگیرد و محفوظ بماند.

خشک شدن زعفران نیز در سایه انجام می‌شود. البته مهمترین روش برای خشک کردن زعفران استفاده از وسایل خشک‌کنندة الکتریکی است که در ایران متداول نیست.

* زعفران در بین محصولات کشاورزی از نظر ارزشی چه اهمیتی دارد؟

 در حال حاضر ارزش یک کیلو زعفران مرغوب در بازارهای جهانی بیش از 1200 دلار است، در صورتی که ارزش یک تن گندم 120 تا 140 دلار است، یعنی یک کیلو زعفران با 8 تا 10 تن گندم برابری می‌کند.

ذکر این نکته ضروری است حمل و نقل یک کیلو زعفران ساده است، اما حمل و نقل 10 تن گندم بسیار مشکل‌تر است.

* چرا امروزه زعفران در بازارهای جهانی اهمیت بالایی دارد؟

 سال‌های متمادی زعفران به عنوان یک رنگ‌دهنده، ادویه و یک مطبوع‌کنندة غذا مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما مطالعات اخیر نشان داده است در زعفران موادی وجود دارد که نشاط‌آور بوده و خاصیت آرام‌بخشی قابل‌توجهی در انسان دارد.

آزمایشگاه‌های پزشکی دریافته‌اند مصرف زعفران انسان را از حالت غم و اندوه خارج می‌کند و حالت مفرح و شادی به او دست می‌دهد. صنایع داروسازی در سطح جهان درصدد هستند داروهای ضدافسردگی از زعفران به‌دست آورند.

زعفران خواص دیگری مانند اشتهاآوری و تقویت کننده دستگاه گوارش دارد و باعث سلامتی انسان می‌شود. زعفران گیاهی است که از هنگام تولد تا مرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

* آیا طعم و کیفیت زعفران رقبای ایران با زعفران ایرانی قابل مقایسه است؟

 پروفسور بتی که از کارشناسان خبرة زعفران در جهان است و روی زعفران یونان، اسپانیا و ایران تحقیقات زیادی انجام داده، معتقد است زعفران ایران با زعفران هیچ کشوری قابل مقایسه نیست.

متأسفانه زعفران ایران با ناخالصی روبه‌رو می‌شود و کسانی که در تجارت این محصول تقلب می‌کنند، آن را با گلرنگ مخلوط کرده و مواد رنگی به آن می‌زنند و در نتیجه بازار نسبت به زعفران ایران بدبین می‌شود.

زعفران ایران از نظر میزان انرژی، ارزش غذایی و مواد رنگی به مراتب بالاتر از زعفران کشورهای رقیب است.

طعم و عطر زعفران ایران را به هیچ‌وجه زعفران کشورهای اروپایی ندارد.

* زعفران در چه کشورهایی بیشتر مصرف می‌شود؟

 زعفران در کشورهایی مورد مصرف قرار می‌گیرد که درآمد سرانه بالایی دارند. امارات متحده عربی، ژاپن و کشورهای اروپایی از جمله کشورهای مصرف‌کنندة زعفران هستند.

در کشورهای فقیر زعفران مصرف نمی‌شود. امارات متحده عربی سالانه 25 تن زعفران مصرف می‌کند. فرانسه، ایتالیا، سنگاپور نیز به ترتیب دارای مصرفی به میـزان 6/2، 2/2 و 6/1 تن در سال می‌باشند.

* نقش زعفران ایران در بازارهای جهانی را ذکر فرمایید.

 در حال حاضر 65 درصد زعفران مصرفی جهان از ایران تأمین می‌شود. 95 درصد محصول زعفران ایران در جنوب خراسان تولید می‌شود.

اطلاعات به‌دست آمده حاکی است که متأسفانه هر ساله 35 تا 40 تن زعفران به صورت قاچاق از ایران خارج می‌شود که اگر دولت بتواند از این امر جلوگیری کند و این میزان زعفران از مبادی قانونی به خارج برود، سود هنگفتی برای کشور خواهد داشت.

* قیمت زعفران ایران در بازارهای جهانی چقدر است؟

 قیمت هر کیلو زعفران ایران در بازارهای جهانی 300 تا 400 دلار است، اما قیمت زعفران در بازارهای جهانی به 1000 تا 1200 دلار می‌رسد. اسپانیایی‌ها زعفران ایران را با مارک خودشان به قیمت‌های بالا می‌فروشند.

* به چه دلیل زعفران ایران را با قیمت‌های پایین خریداری می‌کنند؟

 یکی از دلایل عمدة این امر، مراحل پس از برداشت است که عمده‌ترین فرآیند پس از برداشت زعفران، خشک کردن آن است.

این مشکل روی پسته ایران هم مشاهده می‌شود و وجود سم افلاتوکسین پسته در اثر فرآیندهای پس از برداشت است.

سنتی خشک کردن زعفران در ایران باعث می‌شود یک سری قارچها روی زعفران رشد کند و فروش آن را در بازارهای خارجی با مشکل مواجه سازد.

اگر این مشکل توسط مسؤولان مربوطه حل شود،‌قیمت زعفران ایران در بازارهای جهانی می‌تواند تا 4 برابر میزان کنونی افزایش یابد.

* صادرات چه میزان نفت با یک کیلو زعفران قابل مقایسه است؟

 اگر کیفیت زعفران ایران بالا برود، قیمت آن در بازارهای جهانی تا 1000 دلار می‌رسد. اما قیمت یک بشکه نفت ایران 25 دلار است. در نتیجه قیمت 40 بشکه نفت برابر یک کیلو زعفران خواهد بود.

هم اینک که قیمت زعفران ایران در بازارهای جهانی به‌طور متوسط 300 دلار در هر کیلو است، که معادل بهای 12 بشکه نفت است.

حدود یکصدهزار خانوار در جنوب خراسان از کاشت، داشت و برداشت زعفران ارتزاق می‌کنند. تولید زعفران، کارگربر است و تاکنون هیچگونه ماشینی برای برداشت و جمع‌آوری کلاله این گیاه طراحی نشده است.

* آیا در محیطهای آموزشی ایران در زمینه تولید و صادرات زعفران دروسی تدریس می‌شود؟

 متاسفانه خیر. به نظر من همان‌گونه که در ایران سازمان چای و دخانیات وجود دارد، و روی کاشت، داشت و برداشت چای و دخانیات تحقیق انجام می‌شود، باید یک انستیتو تحقیقات زعفران نیز تاسیس شود تا متخصصان و افراد خبره در کنار اساتید دانشگاهی این محصول به تحقیق و توسعه کشت و عمل‌آوری آن بپردازند.

کشورهای اسپانیا و یونان در زمینه تولید و تجارت زعفران جزو رقبای ایران هستند، اما تولید آنان بر اساس فناوری روز صورت می‌گیرد و در نتیجه اروپاییان ترجیح می‌دهند زعفران اسپانیا را خریداری کنند و در نتیجه زعفران اسپانیا دارای قیمت بالاتری از زعفران ایران است.

کشورهایی چون یونان و اسپانیا با آنکه دارای سطح زیر کشت پایین‌تر از ایران هستند، اما عمل‌آوری زعفران آنها به نحوی است که قیمت زعفرانشان چند برابر ایران است.

متاسفانه در ایران ارتباطی بین محیط دانشگاه و تولیدکنندگان زعفران نیست.