"امسال زعفران هیچ صادرکننده نمونه ای ندارد." این جمله ای است که چند روز پیش مهدی غضنفری معاون وزیر بازرگانی اعلام کرد که اندکی جای تامل دارد، زیرا زعفران، این محصول اصیل ایرانی دیگر جایگاه پررنگی با برند ایرانی در بازارهای صادراتی ندارد.
به گزارش مهر، اگرچه زعفران یکی از کالاهای اصیل ایرانی در موضوع صادرات غیرنفتی به شمار می رود و نظر به خروج فله ای این محصول از بازار ایران و حضور نامحسوس در بازارهای صادراتی دنیا، اما کمتر از ایران به خاطر تولید زعفران بسته بندی شده در دنیا نامی برده می شود و در حال حاضر سکان بازارهای فروش زعفران دنیا را اسپانیا، چین و چندین کشور تازه وارد به این عرصه به دست دارند.
این درحالی است که ظرف سه تا چهارسال اخیر صادرات زعفران 50 درصد کاهش یافته و منابع رسمی(گمرک) و منابع غیررسمی(فعالان بازار) نیز آن را تائید می کنند و همانطور که معاون وزیر بازرگانی و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران می گوید، امسال از میان 50 صادرکننده نمونه در گروههای کالایی مختلف اعم از دولتی یا خصوصی، هیچ جایگاهی برای زعفران نیست.
اگرچه پیش بینی می شود که صادرات زعفران امسال به 100 تن رسد اما بسیاری از فعالان بازار معتقدند که صادرات سال جاری که در سطح 80 تا 100 تن است هیچگاه به اوج روند صادرات این محصول در دهه 70 نمی رسد.
برخی ریشه های این مشکل را در طرح دولت برای جلوگیری از ضرردهی کشاورزان می دانند که در سه سال پیش با اعمال یکسری سیاستهای حمایتی، قیمت توافقی خرید زعفران افزایش یافت و از هر کیلو 300 هزار تومان به هر کیلو 500 هزار تومان در سال 85 رسید. این امر باعث رشد قیمتها شد و بازار زعفران را آشفته کرد. از آن پس به نظر می رسد که زعفران نه تنها در بازارهای صادراتی جایگاه مناسبی نیافت بلکه در بازار داخلی نیز جایگاه خود را از دست داد.
رقبایی که نادیده گرفته شدند
اگرچه هنوز بسیاری از کشورهای صاحب برند در زمینه زعفران نیازمند خرید زعفران ایرانی هستند، اما برخی کشورها نیز با شناخت صحیح از جایگاه صادراتی این محصول اقدام به خریدهای قاچاق و فله ای از کشاورزان ایرانی کرده اند تا بتوانند جایگاهی را برای خود در زمینه بازار جهانی و صادراتی این محصول کسب کنند.
در این میان حتی کار از خریدهای فله ای نیز فراتر رفته و برخی کشورها اقدام به خرید پیازهای زعفران برای کشت در کشور و بی نیاز شدن از خریدهای آتی این محصول از کشورمان کرده اند. این خود نکته مهمی است که ضرورت دارد مسئولان و برنامه ریزان کشور به آن به نحو شایسته ای بپردازند و از ادامه این روند جلوگیری کنند.
این همان واقعیت تلخی است که در سالهای اخیر اتفاق افتاده و پیاز زعفران ایران به افغانستان قاچاق شده است. کشورهای اروپایی نیز به افغانستان برای تصاحب این محصول کمک می‌کنند، همچنین این کشورها به تازگی پیازهایی که به صورت ژنتیکی تولید شده‌اند را از کشور هلند به افغانستان وارد کردند.
هم اکنون توسعه کشت زعفران، جزء اولویتهای کاری کشورهای اروپایی در افغانستان است که در این ارتباط بیشترین میزان فعالیت مربوط به موسسه داکار است که فعالیتش تحت نظر سازمان ملل متحد صورت می گیرد.
اقدامات حمایتی
البته در این میان گامهای مطلوبی نیز از سوی سازمان توسعه تجارت ایران طی سالهای اخیر برداشته شده که نیاز به پیگیریهای بیشتری از سوی این سازمان دارد. تشکیل خوشه زعفران شاید یکی از عواملی باشد که بتواند تولید را به سمت بهینه سازی و افزایش راندمان هدایت کند، چراکه در این شرایط، هم قدرت رقابت در تولید بالا خواهد رفت و هم فرآوری، بسته بندی و صادرات با برند متعلق به ایران میسر خواهد شد.
به نظر می رسد که تحقق این شرایط موجب شود تا بتوان جایگاه خود را در بازارهای جهانی تقویت کرده و مصرف کنندگان را به سمت برند ایرانی که البته کیفیت بالاتری هم دارد، هدایت کرد و برای صنعت زعفران خود ثبات و حاشیه امنیت ایجاد کرد.
به هرحال با توجه به اقداماتی که در کشور همسایه در شرف اجرا است و نظر به اینکه زعفران بعد از یکی- دو دوره به سرعت رشد می کند، احتمال قریب به یقین آن است که ظرف یک دوره زمانی 5 ساله شاهد ظهور یک رقیب جدی در مرزهای شرقی خود باشیم بنابراین موضوع راه اندازی خوشه زعفران در حال حاضر بهترین تصمیم استراتژیکی است که اتخاذ شده است.
البته باید نگاه تخصصی در زمینه تولید صادراتی این محصول نیز در کشور شکل گیرد و آموزشهای تخصصی در این راستا از مراجع ذیربط به دست اندرکاران تولید و صادرات این محصول داده شود. در این راستا افزایش ارزش افزوده زعفران، ایجاد اشتغال پایدار، ارتقاء سطح کیفی و بهداشتی، صادرات محصولات بسته بندی شده نهایی، تبلیغات زعفران ایران و نیز حمایت از تحقیقات و پژوهشهای علمی از جمله اقدامات توسعه پایدار تولید و صادرات زعفران ایران است که طی دو سال اخیر توسط سازمان توسعه تجارت پی ریزی شده است.
تدابیر دولت برای صادرات بسته بندی شده زعفران
دولت چندی پیش اعلام کرد که صادرکنندگانی که زعفران بسته بندی شده و مطابق با سلیقه مصرف کننده نهایی در بازار هدف صادر کنند، از حمایتهای بیشتری برخوردار خواهند شد. دلیل این امر نیز جلوگیری از صادرات فله ای زعفران ذکر شده که برای تحقق آن، اقدامات دامنه داری در سازمان توسعه تجارت صورت گرفته و طرحی برای کاهش چند مرحله ای صادرات فله زعفران با همکاری تشکلهای ذیربط در دست تهیه و بررسی است.
این سازمان به منظور حمایت از صنایع فرآوری و بسته بندی زعفران و توسعه صادرات محصولات بسته بندی شده مناسب برای مصرف کننده نهایی و نیز انتقال بخش بیشتری از ارزش افزوده حاصل از محصول زعفران به داخل کشور، افزایش میزان جوایز صادراتی محصولات بسته بندی شده حاصل از زعفران را در دستور کار خود قرار داده است.
بسته 50 میلیارد ریالی صادرات زعفران
در این راستا دولت بسته ای را برای حمایت از صادرات زعفران ایران با اعتبار 50 میلیارد ریال تصویب کرد که اجرایی شدن به موقع آن، افزایش منافع تولیدکنندگان، منافع ملی و صادرکنندگان واقعی و اصیل، بازگشت به ارزش افزوده، توسعه مستمر بازار و افزایش صادرات غیرنفتی را به دنبال دارد.
دستیابی به این اهداف مستلزم داشتن راهبرد مشخص و برنامه مناسب، هماهنگی و همراهی مسئولان است.
صادرات 2 میلیارد یورویی زعفران در افق 1404
تصمیم مناسب دیگری که ایران اتخاذ کرده، استفاده از مشاوران داخلى و خارجى برای دستیابی به رشد 300 درصدى صادرات زعفران در برنامه چهارساله است. رقم صادرات زعفران تا پایان چشم انداز 20 ساله کشور باید به 2 میلیارد یورو افزایش یابد.
همچنین قرار بر این شده که استاندارد تجارت زعفران با هدف تعریف صادرکننده تخصصی تدوین شود که بر این اساس، منشوری در دست تهیه است که بر اساس آن، صادرکننده تخصصی علاوه بر مسائل کیفی و بسته بندی به نکات اخلاقی نیز خواهد پرداخت و خواهد آموخت که چگونه رقابت منفی را کنار گذاشته و کف قیمت را تعیین کند.
البته یکی دیگر از راههای نجات زعفران نیز توجه بیشتر به موضوع دارویی بودن زعفران است که می تواند با این رویکرد جدید ایران را یکی از کشورهای متوجه به این موضوع در دنیا معرفی کند و به این طریق بتوان علاوه بر صادرات زعفران به عنوان یک کالای لوکس به مقوله دارویی بودن آن نیز بعنوان یک پتانسیل برای حضور در بازارهای جهانی توجه کرد.
به هرحال به نظر می رسد که در حال حاضر زعفران ایرانی همچون بیماری است که نیاز به مراقبتهای بسیار ویژه ای دارد تا بتواند دوباره روی پای خود ایستاده و سهمی در بازارهای صادراتی داشته باشد.
این درحالی است که فقدان حتی یک صادرکننده نمونه در کالای زعفران در میان 50 صادرکننده نمونه کشور که 29 مهرماه جاری و در روز ملی صادرات با حضور رئیس جمهوری مورد تقدیر قرار می گیرند، تلنگری برای مسئولان ایرانی باشد تا برنامه های مسنجمی را تدوین کرده یا برنامه های مطلوب و تصویب شده گذشته را با جدیت هرچه تمام تر به اجرا گذارند.
سلام به وب سایت ما هم سری بزنید